|
Të nderuar zonja dhe zotërinj, vëllezër e motra, Të nderuar Malsorë, miq dhe dashamirë nga të gjitha trevat Shqiptare. Është nder dhe previlegj që në shoqërine tuaj sot, të kem rastin të perkujtojmë njërën nga ngjarjet më të dalluara të historisë tonë të lashtë. Më lejoni t’ju përshëndes në emrin tim përsonal dhe në emër të shoqates ‘Dedë Gjo Luli’ nga NY, e cila me përkrahjen e Shoqatës Atdhetare ‘Malësia e Madhe’ nga Michigan, Fondit Humanitar ‘Malësia’ nga NY si dhe pjesëtarëve tjerë nga diaspora shqiptare në SHBA, sponzoroi organzimin e manifestimit javor të jubileut 100- vjeçar të Kryengritjes së Malësisë së Madhe. Shfrytëzoj rastin që të falënderoj Shoqatën Atdhetare ‘Malësia e Madhe’ dhe Fondin Humanitar ‘Malësia’, për përkrahjen e tyre dhe ti përcjelli urimet dhe përshendjet e tyre për këtë organizim. Njëkohësisht, dëshiroj të falënderoj edhe individet tjerë nga diaspora të cilët ndihmuan sponzorimin e këtij evenimenti me donacionet e tyre të çmuara. Në të njejtën frymë, dua ti falënderoj edhe anëtarët e Shoqatës ‘Dedë Gjo Luli’ nga NY të cilët dhanë maksimumin për këtë organizim. Poashtu falënderoj të gjithë bashkëvendasit tanë që lanë anash të gjitha obligimet përsonale dhe udhëtuan nga larg që të na bashkohen në këtë perkujtim jubilar. Falënderojmë zyrtarët e lartë shtetërorë shqiptarë të cilet së bashku me akademikët tanë të respektuar e ngritën nivelin e këtij perkujtimi dhe i dhanë atij kontekstin e plotë kombëtar. Ndër ta dëshiroj të veçoj Ministrin e Mbrojtjes së Republikës së Kosovës, z. Agim Çeku me bashkëpunëtoret e tij si dhe z. Murat Jashari, anëtarë i familjes tonë të çmuar Jashari. Prania e tyre sot bëri që ëndrra jonë 100 vjeçare, të kthehet paksa në realitet! Kuptohet, sponzorimi i këtij manifestimi, sado i dëshiruar, është i thatë poqëse organzimi nuk është në nivel. Për fat të mirë, organzimin ia besuam një grupi të kualifikuar individësh që ia arritën ti japin atij karakterin e duhur për kohën dhe momentin. Ata punuan pa pushim me muaj të tërë drejt kujtimit sa më dinjitoz të njeres nga datat vendimtare të historisë tonë kombëtare. Këtu meritojnë mirënjohje të larta këshilli organizativ si dhe të gjithë tjerët që zbukuruan manifestimin me pjesëmarrjen e tyre, programet e pasura kulturo-artistike si dhe punimet akademike që do të mbesin artifakte të këtij celebrimi. Falënderim i posaçem i drejtohet edhe artisteve tane të çmuar, z. Gjelosh Gjokaj, z. Pjerin Kolnikaj si dhe gjithë stafit që na dhuruan punimin i cili që nga sot do të na përkujtojë për jetë e mot ditën kur për herë të parë mbas 5 shekujsh robërimi, Malsorët trima nën udhëheqjen e heroit kombëtar, Dedë Gjon Luli, ia arriten të valojnë të lirë flamurin tonë kombëtar Shqiptar. Ju ftoj që në shenjë falënderimi, ti japim një dorëtrokitje organizatorëve, musafirëve dhe gjithë atyre që ndikuan që ky festim të konkretizohet dhe që sot, së bashku, të kujtojmë këtë jubile madhështor kombëtar. Te nderuar Malsorë, Sot është ditë e madhe për Malsinë, për kombin dhe gjithë atë që sot konsiderojmë Shqiptare. 100 vjet më parë, të parët tanë Malsorë, nën udhëheqjen e heroit kombëtar Dedë Gjon Luli, zbrapsën armikun shekullor dhe hapën rrugë për pavarësi. Ishte mu në këto shkrepa ku ne gjendemi sot, kur dora trime e Malsorit ngriti lartë simbolin e lirisë, valëvitja e të cilit vazhdoi të ndihet në mbarë trevat tona deri më Nëntor, të vitit të ardhshëm, kur edhe shpallëm pavarësinë e vendit. Ngritja e flamurit te kyq me shqiponjën ngjyrë zezë dy-krenare me 6 Prill 1911 (ditë e Enjte) në Bratile të Deçiqit ishte nisje e re për Malsorët, për kombin dhe për gjithë atë që ne sot kujtojmë dhe gëzojmë. Pas dekadave lufte dhe rezistence, Malsorët i dhanë hovin e ri lëvizjes për pavarësi dhe me këtë mbajtën gjallë shpresën e Shqipërisë së lirë dhe të konsoliduar. Historia dhe veprat të cilat patëm rast ti përcjellim gjatë ditëve që kaluan na mësojnë se kjo nuk ishte hera e parë dhe e fundit që Malsorët luftuan në mbrojtjen e trevave të tyre autoktone. Si rojtarë të vlerave shqiptare dhe alpeve tona të bukura, Malsorët i dolen përballë cdo armiku që kishte cenuar sigurinë e tyre dhe të vendit. Ata sakrifikuan veten dhe familjet e tyre vetëm që të mbrojnë atë qe ju kishin lënë të parët. Të njejtën vendoshmeri e shohim edhe te princi i maleve tona, Dedë Gjon Luli dhe bashkëluftëtarëve të tij, të cilet ia kushtuan gjithë jetën të drejtës tonë per liri dhe vetëvendosje. Kemi të bëjmë me një gjeneratë burrash Malsorë të cilët e kuptuan rolin e tyre në jetë, kuptuan momentin dhe morën rrugën njëkahëshe për liri! Lëvizja gjithë-kombëtare Shqiptare e asaj kohe e gjeti Dedën mu aty ku i nevojitej Kombit dhe Malësisë - në krye të Malsorëve trima dhe liridashës. Organzimi, lidershipi dhe sakrifica e tij gjatë periudhës vendimtare për kombin tonë, krahas malsorëve trima, e karakterizojnë si themelues të Shqipërise së lirë. Ishte simbol i kohës, kundërshtar i përçarjes dhe armik i ndarjes së kombit. Ishte prijësi ynë dhe për atë ne sot e kujtojmë si hero, kryetrim dhe frymezim i Malesise dhe gjithe kombit Shqiptar. E kujtojme si themelin e shtëpisë që ne vazhdojmë ta quajmë Malësi e Madhe. Ai sot është themel i këtij shkembi që pvr jetë e mot do të na kujtojë qëndrueshmërine dhe pavdekshmërine e Malsise dhe Malsorëve Shqiptarë. Të nderuar zonja e zotërinj, Sot jemi dëshmitar të edhe një cikli shekullor të Malsisë, Shqipërisë, Kosovës dhe gjitha trevave Shqiptare. Në vëzhgim të asaj që përjetuam në shekullin e kaluar, jemi të nxitur të reflejtojmë mbi shumë aspekte historike që privuan kombin dhe tërësine tonë Shqiptare. Si shkak i kësaj, reflektojmë mbi padrejtësitë e bëra ndaj nesh me ndarjen e trevave autoktone. Reflektojmë mbi kolonizimin 100 vjecar dhe pretendimin e asgjësimit tonë nga ana e kolonistëve sllav. Reflektojmë mbi 50 vite diktature, errësie dhe vetë-shkatërrimi. Reflektojmë mbi atë se si Malsorët edhe pse përjetuan të gjitha këto sfida ekzistenciale, në fyrmën e Dedë Gjon Lulit dhe trimave tjerë të kohës, vazhduan ti mbesin besnik kombit dhe mbrojtën dinjitetin e tij me mish dhe me shpirt. Ishte po kjo sakrifice dhe bindje kombetarë që nxiti malesorët të jene pjesë e qeverisë së parë shqiptare, halë e diktuturës, parlamentarë shqiptarë, ushtarë të UCK-se si dhe kshilltarë të Republikës së Kosovës. Janë po këto vepra dhe virtyte që ne sot na identifikojnë dhe gjejnë respektin e merituar kudo që flitet shqip! Jane këto virtyte që do të vazhdojnë të kaliten në këto male dhe sërish përmes Malsorëve, të trashigohen brez pas brezi. Andaj, atë që na e lan të parët dhe që në sot kujtojmë, e kemi dëtyre që ta ruajmë, kultivojmë dhe së fundi, ta drejtojmë në rrugë për plotësim. Të nderuar vëllezër e motra, Malsia sot gjendet në udhëkryq ekzistencial i cili si çdo ballafaqim i tillë, kërkon unitet dhe vendoshmëri deri në përballim. Ajo kërkon një rilindje Malsore, në karakterin e së njejtës rilindje kombëtare të Dedë Gjon Lulit, e cila rezistoi cdo lloj përçarje dhe nuk lejoi asgjë ta përballojë qëllimin përfundimtar, atë të pavarësimit dhe vetëvendosjes. Sfidat e ketyrë përmasave nuk janë të reja në këto treva dhe përkundrazi, ato vetëm forcojnë dhe ushqejnë apetitin tonë per vendoshmëri dhe bashkëpunim. Këtë ndoshta e dëshmojmë në formë më të zbehët kohët e fundit, por nësë përdorim ditën e sotme si shembull, atëherë është lehtë të shihet se jemi në rrugë të drejtë. Këtë rrugë, që më së miri e kuptojmë na vetë, është obligim yni ta rrafshojmë më ndihmën e shteteve shqiptare që shpresojmë të jenë më aktive në këtë aspekt si dhe gjeneratave të reja që vazhdojnë të edukohen në frymen bashkëkohore dhe tregojnë arritje të shkëlqyeshme akademike dhe profesionale. Kemi gjeneratë të përbërë nga doktorë shkencas, profesorë, juristë, ekonomistë dhe mësues të cilët janë në dispozicion të Malsisë dhe shpresojmë që së shpejti të jenë pjesë integrale e komunës së plotë dhe të pavarur të saj. Sigurisht që edhe më bashkpunim të kolegëve dhe bashkëatdhetarëve të tyre në diasporë, të cilët poashtu përbëjnë një shtresë të rë të intelegjences shqiptare atje, Malsia do të vazhdojë të ndërtohet dhe të matrializojë resurset e saja të pasura qoftë me eksportim të tyre ashtu edhe importim të investimeve që presin nga diaspora e cila zemrën dhe mushkërite i ka në Malsi. Prandaj, rruga eshte e qartë. E drejta është në anën tonë, por na mbet ne që në frymën e të parëve tanë dhe nën vetëdije të plotë se është vetëm NJË MALSI ME SHUMË MALSOR, e jo anasjelltas, të vazhdojmë të punojmë në realizimn e të drejtave tona demokratike dhe ngrisim Malsinë dhe kombin aty ku deshtën Dedë Gjon Luli dhe gjithë heronjtë tonë kombëtar. Të nderuar Bashkëatdhetarë, Edhe unë jetoj ne diasporë. Shumë në mesin tuaj sot, kolegë të mij, poashtu jetojnë në diasporë ku disa prej tyre përfaqësojne gjerenatën e parë Malsore në SHBA, e cila e edukuar atje, vazhdon të ruajë dhe të promovojë kulturën, gjuhën dhe traditën tonë të lashtë. Ata na janë bashkuar në këtë manifestim jo së nuk kanë pasë cka të bëjnë me kohën e tyre, por kanë vendosur ti bashkohen të së vërtetës, asaj që i takojnë më rrënjë dhe asaj që do ti shërbejnë dhe kultivojnë me gjenerata të tëra – gjë që është normale për diasporën tonë e cila që nga krijimi i shtetit shqiptar, pavarësimi i Kosovës dhe zhvillimi i këtyre trevave, laujtën rrol thelbësor në historinë tonë të re. Edhe une, si kolegët e mi të rinj nga diaspora, pjesën më të madhe të jetës e kam kalua jashtë Malsisë. Andaj të më jepet rasti t’ju drejtohem në një ngjarje të karakterit kaq të madh, është previlegj i jashtëzakonshëm dhe për këtë edhe ju falënderoj. Ju falenderoj edhe për faktin se vazhdoni të jetoni në tokën e të parëve tanë, vazhdoni ti kultivoni traditat dhe gjuhën e të parëve tanë, dhe cka është më e rëndësishmja, vazhdoni të mbroni dhe të përfaqësoni atë që është e drejtë dhe Shqiptare. Me ju dhe përmes jush, ne sot jo vetëm që kujtojmë jubileun e kryengritjes së Malesise së Madhe, por vendosim shenjë të përjetshme kujtimi në atë që ndodhi një shekull me parë, mu këtu, në Bratilë të Deçiqit. Përmes jush, fëmijëve tuaj dhe gjeneratave që vijojnë, do të vazhdojmë të kultivojmë atë që Dedë Gjon Luli filloi dhe Malsia mbrojti për plot një shekull. Përmes jush do t’ju mundësojmë gjeneratave të reja të gëzojnë të kaluarën e tyre me po të njejtën krenari që ne sot kujtojmë Dedë Gjon Lulin me shokë. Përmes jush dhe me ju, do të festojmë 100 vjetorin e ardhshëm, me të njejtin flamur, gjuhë e kombësi mu pranë bustit të Dedë Gjon Lulit dhe mu në këtë Malsi të Madhe. Në mbarim, ju le me një varg fjalësh nga i madhi At Gjergj Fishta të marra nga vepra e tij ‘Shqipëria e Lirë’ – fjalë të cilat për mua më së miri ilustrojnë shekullin e kaluar Shqiptarë dhe për Malsorët e rinj, pasqyron të ardhmen e tyre. Ai shkruan: Jo po a s’deshti djalli Shqipni Jo po a s’desht hasmi Shqiptar Qe pra sot po ka Shqipni Qe pra sot pa ka Shqiptar Lavdi herojnëve kombëtar! Zoti e bekoftë kombin Shqiptarë dhe të gjithë mbrojtësit e tij. Ju Falëminderit! |
Dear ladies and gentlemen, brothers and sisters, Dear Highlanders, friends and loved ones from all Albanian territories. It is an honor and privilege to be in your presence today, in remembrance of one of the most distinguished events of our ancient history. Let me welcome you on my personal behalf and on behalf of the Ded Gjo Luli Association from NY, with support from the Patriotic Association 'Malesia e Madhe' from Michigan, Humanitarian Fund 'Malesia' from NY and other members of the Albanian Diaspora in the U.S., in organizing and sponsoring this celebration of the 100-year jubilee of the Great Highland Uprising. I’d like to use this opportunity to thank the Patriotic Association 'Malesia e Madhe' and Humanitarian Fund 'Malesia', for their support and to convey their congratulations and thanks for helping with the organization of this event. I would also like to thank the other individuals from abroad who helped the sponsorship of this event with their precious donations. In the same spirit, I want to thank the members of the Ded Gjo Luli Association from NY who gave their maximum for the organization of this event. Also, thanks to everyone who left aside all personal obligations and traveled from afar to join us in this Jubilee commemoration. We thank the senior members of Albania, which together with our respected members of academics, raised the level of remembrance and gave it full national context. Among them I wish to recognize the Minister of Defense of the Republic of Kosovo, Mr. Agim Ceku, with his collaborators and Mr. Murat Jashari, member of the Adem Jashari family. Their presence today makes our dream after 100 years, slightly turn into reality! The organizers of this event worked tirelessly for months to dignify the remembrance of one of the most crucial dates in our national history. The organizational committee deserve high appreciation above all others who beautified this celebration and created these cultural programs and rich artistic and academic works that will remain artifacts of this celebration. Special thanks also go out to our distinguished artists, Mr. Gjelosh Gjokaj, Mr. Pjerin Kolnikaj and all of their staff who, with this monument, remind us that for the first time after 5 centuries of enslavement, Highland warriors, under the leadership of national hero, Ded Gjon Luli, managed to freely waive our Albanian national flag. You can call that a sign of thanksgiving, please give a round of applause to the organizers, guests and all those who contributed to this celebration today, together, remembering this magnificent national jubilee. Respected Highlanders, Today is great day for Malsia, the nation and all Albanians. 100 years ago, our highland forefathers, under the leadership of national hero Ded Gjon Luli, turn away the enemy and paved the way for independence. It was right here in these cliffs where we find ourselves today, where the brave Highlanders raised high the symbol of freedom, whose effect continued to be felt throughout our territory until November of the next year, when Albania declared independence. Raising the black and red double-headed eagle flag on Thursday 6 April 1911 in Bratila-Deçiq, was a great moment for Highlanders, the nation, and for all that we now remember and enjoy. After decades of war and resistance, Highlanders gave new momentum to the independence movement and thus kept alive the hope of a free and consolidated Albania. This was not the first time in history that Highlanders fought in defense of their native lands. They were keepers of our values and Albanian Alps, it was in that honor that Highlanders resisted enemies that had affected their security and the country. They sacrificed themselves and their families only to protect what their ancestors left behind. This is the same sacrifice that we saw the prince of our mountains, Ded Gjon Luli and his comrades; devote their whole lives for our right to freedom and self- determination. We are dealing with a generation of men who understood their role in life, understood the moment and embarked on a one-way road to freedom! All Albanian national movements of that time saw Deda and the Highlanders brave and freedom-loving. Organization, leadership and sacrifices during that crucial period for our nation from all the brave Highlanders should be characterized as the foundation of Free Albania. They were a symbol of the time; they tore apart the enemy of our nation. Deda was our captain, our hero, and an inspiration to all Highlanders and the entire Albanian nation. He is the foundation of the Great Highlands. He is the foundation of this monument that reminds us of the immortality and sustainability of the Highlanders, the Highlands, and Albanians. Dear ladies and gentlemen, Today we are witnessing a secular cycle of the Highlands, Albania, Kosovo and all Albanian territories. In observation of what we experienced in the last century, we are excited about many aspects of the reflection of the short historical Albanian nation and our integrity. Due to this, we reflect on the injustices committed against us by sharing indigenous territories. We reflect on the 100-year colonization and disposal by the Slavic colonists. We reflect on 50 years of dictatorship, darkness and self- destruction. We reflect on the experiences of the Highlanders and all of the existential challenges of Ded Gjon Luli and other mighty men of the time but continued to remain loyal to the nation and defended the dignity of its flesh and spirit. It was this same national sacrifice and obedience that Highlanders urged to be part of - the first Albanian government, the Albanian parliamentarians, KLA soldiers and orientation of the Republic of Kosovo. But these works are virtues that we now identify with, deserving respect in all Forums! These are virtues that will continue to pass in these mountains, and again through the growth of generations of Highlanders. Therefore, what was left behind by our forefathers, we remember today and have a duty to preserve, cultivate, and finally, to lead the way to fruition. Dear brothers and sisters, The Great Highlands are at a crossroads today, which as any such confrontation, requires unity and willingness to listen to one another. It requires a renaissance, the same character and national rebirth of Ded Gjon Luli, who resisted any kind of disruption and did not allow anything to get in the way of the ultimate goal, that of independence and self-determination. Challenges of this magnitude are not new in these regions but instead, only strengthen and feed our appetite for cooperation. This proved to fade in form recently but if you use this day as an example, it is easy to see that we are on the way. The best of us understand that we have an obligation to help level the plains of the Albanian states in hopes to be more active in this respect as well as new generations continuing to be educated in the modern spirit and show excellent academic achievement and professionalism. We as a generation consisting of doctors, professors, lawyers, economists and teachers, are available to the Highlands and hope to soon be an integral part of its full municipality. More collaboration of peers and compatriots in the Diaspora, who also create a new layer of Albanian intelligence there, will continue to build and materialize the Highland’s rich resources, whether it is exportation and importation of expected investments from the Diaspora, the heart and lungs in the Highlands. Therefore, the path is clear. Righteousness is on our side but it falls upon us that the spirit of our ancestors and under full awareness that ONE Highland will have many Highlanders, not vice versa, to keep working on the realization of our democratic rights and uplift the Highlands and nation like Ded Gjon Luli and all our cherished national heroes. Dear fellow citizens, I live in the Diaspora. Many among you today, my colleagues, also living in the Diaspora, where some of them represent the first generation of Highlanders in the U.S., which bred there, continue to preserve and promote culture, language and our ancient tradition. They have joined us in this event, even though this had nothing to do with their generation but have decided to join us and the truth is that they belong to the roots of what we need to preserve and grow for generations (which is normal for our Diaspora, from the creation of the Albanian state of Kosovo independence and the development of these regions) and played an essential role in our new history. As with my young colleagues from abroad, I have spent most of my life away from the Highlands. So the opportunity to address you in an event so great in character is an extraordinary privilege and I thank you for that. Thank you also for the fact that you continue to live in the land of our ancestors, continue to cultivate the traditions and language of our ancestors, and most importantly, continue to protect and represent what is true and Albanian. With you and through you, today, we not only remember the jubilee of the Great Highland uprising but put a sign of eternal remembrance to what happened a century ago, right here in Bratila-Deçiq. Through you, your children and generations that follow, we will continue to cultivate what Ded Gjon Luli and the Highlands began and defended for a full century. Through you will enable new generations to enjoy their past with the same pride that we recall today with Ded Gjon Luli and his fellow Highlanders. Through you and with you we will celebrate the next 100 years with the same flag, and national language right next to the bust of Ded Gjon Luli in this Great Highland. In closing, the great Father Gjergj Fishta left to us a saying, from "Free Albania" - words that, to me, best illustrate the last century of Albanians and that young Highlanders can reflect upon. He writes: Never did the devil want Albania Never did the enemy want Albanians Well today there is Albania Well today there are Albanians Praise be to our National Heroes! God bless all of the Albanian nation and its defenders. Thank you! |
